Omurga ve Omurilik Hakkında Bilmedikleriniz?

OMURGA VE OMURİLİK ANATOMİSİ
Omurga, bir taraftan vücudumuzun dik durmasını, diğer taraftan da
içindeki kanaldan geçen omuriliğin korunmasını sağlayan kemik zincirine
verilen addır. Omurilik ise beyin kökünden başlayarak, kuyruksokumuna
kadar uzanan ve beyin ile organlar arasındaki irtibatı sağlayan merkezi
sinir sistemine verilen addır. Spinal cord (kord okunur), ya da medula
spinalis olarak da adlandırılan omurilik, beyinden gelen cevapları da beyne cevapları da beyne iletmektedir. Bu bakımdan organların bütün motor, (yani hareket faaliyetleri) ve duyu (his) faaliyetleri omurilik tarafından yaptırılır ve kontrol edilir. Omurilik bunun yanında tek başına refleksleri de kontrol etmektedir.
33 kemikten oluşan omurga sistemimizin her birine vertebra (omur) adını vermekteyiz. Bu omurların bulundukları bölgeye göre şekilleri bazı farklılıklar göstermekle birlikte genel anatomik yapıları aynıdır. Bu şekil farklılıklarına göre sınıflanan omurlar 5 grupta ele alınmaktadır. Buna göre;
. Cervikal ( Dorsal) Vertebraları 7 tane
2. Torakal Vertebraları 12 tane
3. Lomber Vertebraları 5 tane
4. Sakral Vertebraları 5 tane
5. Coxgeal Verttebraları Birbirine yapışık halde 3-4 tane
1. Cervikal Vertebraları: Kafatası bitim noktasından başlayıp,
ensekköküne kadar uzanan boyun bölgesindeki7 omur cervikal vertebraları
olarak adlandırılmaktadır. Kollar, ellerin motor (yani hareket ve duyu
(his) faaliyetleri omuriliğin bu seviyedeki bölgeleri tarafından kontrol
edilmektedir. Eğer omurgada meydana gelen bir hasar bu bölgede
omuriliğe zarar verirse, vücudun kollar ve aşağısındaki bölgeleri felç
olacaktır. Quardipleji (kuardipleji) olarak adlandırılan bu felç türünde
solunum hareketini kontrol eden kaslar da etkileneceği için ölüm riski
de söz konusu olabilir.
2. Torakal (Dorsal) Vertebraları: Ense kökünden başlayıp, kaburgaların
omurgayla birleştiği son noktaya kadar olan 12 vertebraya verilen addır.
Bu omurlar; gövde bölgesine ait motor ve
duyu kontrol etmektedir. Eğer hasar bu bölgede gerçekleşir ve bir felç
yaşanırsa, gövde ve aşağısında kalan bölgede, yani ayaklar, genital ve
:-):-):-):-)üel yetenekler üzerindeki kontrol ortadan kalkacak,
(bacaklar ve ayaklar işlev kaybedeceği için ) paraplejik felç
yaşanacaktır.
3. Lomber Vertebraları: Torakal vertebraları sonra bel bölgesini tutan 5
tane vertebraya lomber vertebraları adı verilmektedir. Lomber
vertebraları bir hasar bir hasar omuriliğe bası yaparsa paraplejik felç
yaşanacak; bacaklar ve aşağı bölgede kalan fonksiyonlar, yani genital ve
:-):-):-):-)üel yetenekler üzerindeki kontrol ortadan kalkacaktır .
4. Sakral Vertebraları: Kuyruk sokumu bölgesindeki 5 vertebraya verilen
addır. Bu vertebralar, (diz altında kalan) aayakları ve :-):-):-):-)üel-
genital işlevleri kontrol eder. Bu bölgede yaşanacak bir hasar
sonucunda ayaklar ve genital - :-):-):-):-)üel fonksiyonlarda duyu ve
motor faaliyetler kaybedilecektir.
5. Coxygeal Vertebraları: Kuyruksokumunun uç
kısmında , birbirine yapışmış ve güdükleşmiş halde uzanan 3-4
vertebraya verilen addır. Bu vertebralar tek başlarına bir bölgeyi
kontrol etmemekte, burada yaşanacak travmalar belirgin bir felce yol açmamakta, ancak sadece ayaklarda işlev bozuklukları olabilmektedir.
Bu şekilde sınıflandığında omurların içte kalan tambur şeklindeki oval
kısımlarına corpus, sağında ve solunda kalan çıkıntılarına çıkıntı, arka
kısmında kalan boynuz şeklindeki uzantıya da spinöz çıkıntı adı
verilmektedir.
Vertebralar, birbirlerine aralarındaki discus (diskus okunur) adı
verilen yastıklarla bağlanmaktadır. Disklerin omurga sistemi içindeki
rolü, kemiklerin birbirine değerek aşınmasını önlemek ve omurga
hareketine müsaade eden esnekliğe imkan
sağlamaktadır. Omurga bunun yanında, her taraftan onu saran ve ligaman
adı verilen bağ dokularıyla sıkı sıkıya sarılmıştır. Ligamanların ön
bölgeyi tutanlarına onterior ligaman, arka bölgeyi tutanlarına da
posterior ligaman adı verilmektedir. İşte bütün bu unsurlarla bir
bütünlük oluşturan omurga sistemi stabil (yani sabitlenmiş)bir halde
görevini tam olarak yapmakta ve omuriliği korumaktadır.
Başlangıçta da belirtildiği gibi, Omurilik, omurganın içerisinde yer
almaktadır. Ancak omurilik bu kanal içerisinde; dura adı verilen bir
zarla çevrili olan BOS'un yani beyin omurilik sıvısının içinde
bulunmaktadır. BOS yani boyun omurilik sıvısı, spinal kordun dura ve
kemiğe değmesini engelleyen bir hidrolik tampon görevi görmektedir.
Omurilik, anatomik olarak iki kısımdan oluşmaktadır. İlk
kısım; C1'den L1-2'ye kadar uzanan ana parçadır. İkinci kısımsa; bu
bölgeden aşağı kadar uzanan ve at kuyruğuna benzeyen sinir lifi
demetinden oluşan ve cauda equina (kauda eqina okunur)adı verilen
kısımdır. Anatomik olarak bu şekilde yapılan omurilik; organlarla
bağlantıyı, vertebralar arasında uzattığı sinir kökleri vasıtasıyla
kurar. Toplam 31 çift sinir kökünün bölgelere göre dağılımı şöyledir:
1. Certikal Bölge 7+1=8 çift
2. Torakal Bölge 12 çift
3. Lomber Bölge 5 çift
4. Sakral Bölge 5 çift
5. Coxygeal Bölge 1 çift

Bu anatomik özelliklere sahip
olan omurilik, bir hastalık ya da travmaya bağlı olarak baskıya
uğrarsa, yani basıya maruz kalırsa işlevini yitirebilir. Bası yapacak
hastalık ya da travma direkt omurilik üzerinde olabilmekle birlikte, bu
durum daha çok, omurgada yani vertebra kemiklerinde gelişen bir hastalık
veya travmanın etkisiyle olmaktadır. Özellikle bir kaza sonucu kırılan
vertebralardan kopan kemik parçaları, vertebranın içinden geçen
omuriliğe zarar vermekte (kesi oluşturarak) omurilik felcine sebep
olmaktadır. Bu şekilde zarar gören omurilik hücreleri bir daha yeniden canlandırılamaz ve üretilemez.

Paylaşım İçin Saol